La version française suit
By Megan Chellew, Coordinator, Cataloguing & Metadata; Robin Desmeules, Rare Books Cataloguer and Anna Dysert, Rare Books Cataloguer
The practice of cataloguing rare books goes beyond simply describing the title and contents of a particular object. Like our other colleagues who study the history of books and printing, special collections cataloguers trace the lived history of books. We put this knowledge to work in the descriptions we create in the library’s catalogue, for the benefit of researchers and members of the public in order to share our knowledge and understanding of the history of our collections at McGill with the world. Through the meticulous descriptions of rare books cataloguers, researchers can “discover” the provenance, binding, ways books were used.
Cataloguing is often invisible in the library. Cataloguing records are anonymous, even though substantial amounts of research can go into each one. Cataloguers rarely work directly with the public, though their work is essential to library users and researchers. The rare books cataloguing team at McGill has been using Instagram to provide glimpses into our behind-the-scenes work, sharing the often-hidden work that goes into describing special collections. As part of the collective posting to @mcgill_rare, we reveal some of the delights and challenges of rare books cataloguing, letting users peer into spines, revel in #bookguts, and experience the thrill of ferreting out a book’s missing title. The adventures in cataloguing that we post highlight lines of inquiry and consideration that are important parts of our work describing materials for the world’s view.
Provenance
![Image 1: Manuscript manicule from: Nicolai Sanderi, De origine ac progressv schismatis Anglicani, ... / aucti per Edovardum Rishtonum, Romæq[ue] impressi; nunc verò in Germania iterum locupletius & castigatiuùs editi ... . | Ingolstadii, : Ex officina typographic VVolfgangi Ederi., 1587. RBD MAIN OCTAVO-9579 https://www.instagram.com/p/BdtCMJIjnOd/](https://news.library.mcgill.ca/wp-content/uploads/2019/11/Cat1-200x191.png)
Image 1: Manuscript manicule from: Nicolai Sanderi, De origine ac progressv schismatis Anglicani, … / aucti per Edovardum Rishtonum, Romæq[ue] impressi; nunc verò in Germania iterum locupletius & castigatiuùs editi … . | Ingolstadii, : Ex officina typographic VVolfgangi Ederi., 1587. RBD MAIN OCTAVO-9579

Image 2: A note from an anxious heart, in: The lover’s secretary : or, The adventures of Lindamira : a lady of quality / written to her friend in the country. In XXIV letters. Revis’d and corrected by Mr. Tho. Brown | Third edition |London : Printed for W. Feales at Rowe’s Head the Corner of Essex-Street in the Strand, 1734 | RBD MAIN PR3326 B93 A38 1734
While many reader and owner’s marks consist of underlining, manicules (Image 1), and marginal notes related to a work’s content, we sometimes get the chance to witness intimate elements of reader’s lives, like this annotation expressing the anxieties of a young heart in love (Image 2). Found in a 1734 copy of the epistolary novel, The lover’s secretary : or, The adventures of Lindamira : a lady of quality / written to her friend in the country, our reader writes, “Do you think Coll showed any inclination toward me yes or no.” Reader annotations such as these, besides warming the heart, are case studies in readership and literacy trends in book history and print culture.
We are also interested in tracing the ways that people may alter or insert items into a book. Some of our favourite additions are pressed plants and flowers, like these petals, found in a 16th-century book of Roman catechisms (Image 3). Books produced during earlier periods, when both books and paper were more costly items, were often used to record thoughts, reflections, drafts of writing, family histories, and even storage spots for small mementos and keepsakes like these flowers.
![Image 3 Pressed petals in: Catechismus ex decreto Concilii Tridentini, ad parochus / Pii Quinti Pont. Max. iussu editus | Venetiis : ex officina Dominici Guerrei, & Io.Baptistae fratrum,MDLXXI [1571]. https://www.instagram.com/p/BZ4e5-fDnpB/?igshid=xp5o7jqhqphy](https://news.library.mcgill.ca/wp-content/uploads/2019/11/Cat4.png)
Image 3 Pressed petals in: Catechismus ex decreto Concilii Tridentini, ad parochus / Pii Quinti Pont. Max. iussu editus | Venetiis : ex officina Dominici Guerrei, & Io.Baptistae fratrum,MDLXXI [1571].
Physical condition
![Image 4 visible manuscript waste, Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti ivxta vvulgatam aeditionem / Cum quibusdam anotationibus Ioannis Benedicti Parisiensis theologi. Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti iuxta vulgatam aeditionem | Parisiis : Apud Iacobum Keruer, MDLX [1560]. https://www.instagram.com/p/BdvBT-KDG6J/](https://news.library.mcgill.ca/wp-content/uploads/2019/11/Cover_cataloguing-200x172.jpg)
Image 4 visible manuscript waste, Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti ivxta vvulgatam aeditionem / Cum quibusdam anotationibus Ioannis Benedicti Parisiensis theologi. Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti iuxta vulgatam aeditionem | Parisiis : Apud Iacobum Keruer, MDLX [1560].
Another example involves how the construction of this early 1500s stamped calfskin binding is revealed via its missing rear pastedown, allowing us to see the wooden boards, pegs, and the cords attaching the boards to the textbook (Image 5).
![Image 5 Exposed boards and cords of: Sermones fratris Gabrielis Barelete, sacre pagine professo[r]is diui drdis[sic.] fratrum predictaorum : de tempore aduentualens, auadragelinmales, balchales, per dies alcenis & pentecostes : de sanctis, de quot et quibus, folio CXXXIII | [Hagenau] : Impensis circumspecti viri arrumchibibliopole Johannis Rynman d oringau in officina industria Henrici Bran: in oprum pido imperiali Hagenau ciuis impressi, [1510?] | RBD MAIN BX1756 B344 S47 1510 https://www.instagram.com/p/BaHsgJ_DBxM/+](https://news.library.mcgill.ca/wp-content/uploads/2019/11/Image5.jpg)
Image 5 Exposed boards and cords of: Sermones fratris Gabrielis Barelete, sacre pagine professo[r]is diui drdis[sic.] fratrum predictaorum : de tempore aduentualens, auadragelinmales, balchales, per dies alcenis & pentecostes : de sanctis, de quot et quibus, folio CXXXIII | [Hagenau] : Impensis circumspecti viri arrumchibibliopole Johannis Rynman d oringau in officina industria Henrici Bran: in oprum pido imperiali Hagenau ciuis impressi, [1510?] | RBD MAIN BX1756 B344 S47 1510
![Image 6: Joannis Sleidani commentariorum de statu religionis & reipublicæ, Carolo Quinto Cæsare, libri XXVI. Una cum apologia abipso authore conscripta, & indice locupletissimo. | Argentorati : Excudebat Theodosius Rihelius, [1556]. | RBD MAIN BR304 S54 1556 https://www.instagram.com/p/BxA67uhg3aT/](https://news.library.mcgill.ca/wp-content/uploads/2019/11/Image-6.jpg)
Image 6: Joannis Sleidani commentariorum de statu religionis & reipublicæ, Carolo Quinto Cæsare, libri XXVI. Una cum apologia abipso authore conscripta, & indice locupletissimo. | Argentorati : Excudebat Theodosius Rihelius, [1556]. | RBD MAIN BR304 S54 1556
Sharing Challenges: #cataloguingproblems
![Image 7 Title page fragment, Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti ivxta vvulgatam aeditionem / Cum quibusdam anotationibus Ioannis Benedicti Parisiensis theologi. Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti iuxta vulgatam aeditionem | Parisiis : Apud Iacobum Keruer, MDLX [1560]. https://www.instagram.com/p/BdvBT-KDG6J/](https://news.library.mcgill.ca/wp-content/uploads/2019/11/Cat10-200x195.png)
Image 7 Title page fragment, Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti ivxta vvulgatam aeditionem / Cum quibusdam anotationibus Ioannis Benedicti Parisiensis theologi. Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti iuxta vulgatam aeditionem | Parisiis : Apud Iacobum Keruer, MDLX [1560].
Overall, these details provide a holistic snapshot of the lived histories of books in our collections. The metadata we create as part of our daily work, in turn, undergirds the research and teaching efforts of the special collections community both at McGill and beyond.
Les aventures du catalogueur : sur la piste de l’histoire vécue des livres
Par Megan Chellew, coordonnatrice, Catalogage et métadonnées; Robin Desmeules, bibliothécaire en catalogage (Livres rares), et Anna Dysert, bibliothécaire en catalogage, (Livres rares et archives)
Le catalogage de livres rares est bien plus que la simple description du titre et du contenu d’un ouvrage. Comme nos collègues qui étudient aussi l’histoire des livres et de l’imprimerie, les catalogueurs de collections spécialisées essaient de retrouver l’histoire vécue des livres. Ce travail est afin de créer les descriptions figurant dans un catalogue que peuvent consulter les chercheurs et le public, dans le but de partager avec le reste du monde leur connaissance et leur compréhension de l’histoire des collections conservées à la bibliothèque de l’Université McGill. Grâce aux descriptions méticuleuses, les chercheurs peuvent « découvrir » d’où viennent les livres rares, comment ils ont été reliés et à quels usages ils servaient.
Le catalogueur accomplit un travail souvent invisible pour les usagers de la bibliothèque. Les fichiers de catalogage sont anonymes, même si chacun peut exiger beaucoup de recherches. Le catalogueur est rarement en contact direct avec le public, même si son travail est essentiel aux usagers de la bibliothèque et aux chercheurs. L’équipe de catalogage des livres rares de l’Université McGill se sert d’Instagram pour donner un aperçu de son travail en coulisse, en partageant leurs efforts souvent occultés qui mène à la description des collections spéciales. Dans le cadre du collective @mcgill_rare sur Instagram, l’équipe dévoile certains des délices et des défis du catalogage de livres rares, pour que les usagers puissent caresser le dos des livres, se vautrer dans les #bookguts (entrailles du livre) et vivre la satisfaction de débusquer le titre manquant d’un livre. Les aventures du catalogueur que nous publions mettent en lumière les pistes de recherche et de réflexion qu’il faut suivre pour offrir ces descriptions aux yeux du monde.
Provenance
![Image 1: Manuscript manicule from: Nicolai Sanderi, De origine ac progressv schismatis Anglicani, ... / aucti per Edovardum Rishtonum, Romæq[ue] impressi; nunc verò in Germania iterum locupletius & castigatiuùs editi ... . | Ingolstadii, : Ex officina typographic VVolfgangi Ederi., 1587. RBD MAIN OCTAVO-9579 https://www.instagram.com/p/BdtCMJIjnOd/](https://news.library.mcgill.ca/wp-content/uploads/2019/11/Cat1-200x191.png)
Image 1. Manicule insérée dans le manuscrit de Nicolai Sanderi, De origine ac progressv schismatis Anglicani, … / aucti per Edovardum Rishtonum, Romæq[ue] impressi; nunc verò in Germania iterum locupletius & castigatiuùs editi … . | Ingolstadii, : Ex officina typographic VVolfgangi Ederi., 1587. RBD MAIN OCTAVO-9579

Image 2. Note écrite par un cœur anxieux dans le roman The lover’s secretary : or, The adventures of Lindamira : a lady of quality / written to her friend in the country. Comportant 24 lettres. Revu et corrigé par M. Tho. Brown | Troisième édition |London : imprimé pour W. Feales, Rowe’s Head the Corner of Essex-Street in the Strand, 1734 | RBD MAIN PR3326 B93 A38 1734
Alors que les marques insérées dans un ouvrage par ses lecteurs et son auteur sont souvent des soulignements, des manicules (image 1) et des notes marginales ayant trait au contenu du document, il arrive parfois qu’elles révèlent des aspects plus intimes de la vie du lecteur, comme c’est le cas pour cette annotation exprimant les inquiétudes d’un jeune cœur amoureux (image 2). Dans un exemplaire du roman épistolaire The lover’s secretary : or, The adventures of Lindamira : a lady of quality / written to her friend in the country (la secrétaire de l’amoureux ou les aventures de Lindamira, une dame de qualité; lettres adressées à son ami[e] à la campagne) trouvé en 1734, le lecteur écrit : « Pensez-vous que Coll ait manifesté un penchant quelconque à mon égard? Oui ou non? ». Outre qu’elles sont attendrissantes, de telles annotations révèlent des tendances en matière de lectorat et de littératie qui renseignent sur l’histoire du livre et la culture de l’imprimerie.
Le catalogueur s’intéresse également aux modifications et aux ajouts que les gens font aux livres. Parmi les ajouts les plus appréciés figurent les plantes et les fleurs pressées et séchées, comme ces pétales trouvés dans un catéchisme romain datant du XVIe siècle (image 3). Parce que les livres et le papier étaient des articles plus coûteux, on inscrivait souvent des pensées, des réflexions, des brouillons, des histoires familiales dans les livres, et on y glissait même des petits mémentos et des souvenirs tels que ces fleurs.
![Image 3 Pressed petals in: Catechismus ex decreto Concilii Tridentini, ad parochus / Pii Quinti Pont. Max. iussu editus | Venetiis : ex officina Dominici Guerrei, & Io.Baptistae fratrum,MDLXXI [1571]. https://www.instagram.com/p/BZ4e5-fDnpB/?igshid=xp5o7jqhqphy](https://news.library.mcgill.ca/wp-content/uploads/2019/11/Cat4.png)
Image 3. Pétales pressés dans l’ouvrage Catechismus ex decreto Concilii Tridentini, ad parochus / Pii Quinti Pont. Max. iussu editus | Venetiis : ex officina Dominici Guerrei, & Io.Baptistae fratrum, MDLXXI [1571].
État physique
![Image 4 visible manuscript waste, Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti ivxta vvulgatam aeditionem / Cum quibusdam anotationibus Ioannis Benedicti Parisiensis theologi. Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti iuxta vulgatam aeditionem | Parisiis : Apud Iacobum Keruer, MDLX [1560]. https://www.instagram.com/p/BdvBT-KDG6J/](https://news.library.mcgill.ca/wp-content/uploads/2019/11/Cover_cataloguing-200x172.jpg)
Image 4. Réemploi d’un vieux manuscrit dans la reliure de Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti ivxta vvulgatam aeditionem / Cum quibusdam anotationibus Ioannis Benedicti Parisiensis theologi. Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti iuxta vulgatam aeditionem | Parisiis : Apud Iacobum Keruer, MDLX [1560].
Cet autre exemple renseigne sur la confection d’une reliure en vélin estampillé au début du XVIe siècle; l’absence de garde collée postérieure révèle le contreplat en bois, les chevilles et les cordons reliant le corps du livre aux plats (image 5).
![Image 5 Exposed boards and cords of: Sermones fratris Gabrielis Barelete, sacre pagine professo[r]is diui drdis[sic.] fratrum predictaorum : de tempore aduentualens, auadragelinmales, balchales, per dies alcenis & pentecostes : de sanctis, de quot et quibus, folio CXXXIII | [Hagenau] : Impensis circumspecti viri arrumchibibliopole Johannis Rynman d oringau in officina industria Henrici Bran: in oprum pido imperiali Hagenau ciuis impressi, [1510?] | RBD MAIN BX1756 B344 S47 1510 https://www.instagram.com/p/BaHsgJ_DBxM/+](https://news.library.mcgill.ca/wp-content/uploads/2019/11/Image5.jpg)
Image 5. Panneaux nus et cordons de l’ouvrage Sermones fratris Gabrielis Barelete, sacre pagine professo[r]is diui drdis[sic.] fratrum predictaorum : de tempore aduentualens, auadragelinmales, balchales, per dies alcenis & pentecostes : de sanctis, de quot et quibus, folio CXXXIII | [Hagenau] : Impensis circumspecti viri arrumchibibliopole Johannis Rynman d oringau in officina industria Henrici Bran: in oprum pido imperiali Hagenau ciuis impressi, [1510?] | RBD MAIN BX1756 B344 S47 1510
![Image 6: Joannis Sleidani commentariorum de statu religionis & reipublicæ, Carolo Quinto Cæsare, libri XXVI. Una cum apologia abipso authore conscripta, & indice locupletissimo. | Argentorati : Excudebat Theodosius Rihelius, [1556]. | RBD MAIN BR304 S54 1556 https://www.instagram.com/p/BxA67uhg3aT/](https://news.library.mcgill.ca/wp-content/uploads/2019/11/Image-6.jpg)
Image 6. Joannis Sleidani commentariorum de statu religionis & reipublicæ, Carolo Quinto Cæsare, libri XXVI. Una cum apologia abipso authore conscripta, & indice locupletissimo. | Argentorati : Excudebat Theodosius Rihelius, [1556]. | RBD MAIN BR304 S54 1556
Un travail pas toujours facile : #cataloguerproblems (problèmes du catalogueur)
![Image 7 Title page fragment, Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti ivxta vvulgatam aeditionem / Cum quibusdam anotationibus Ioannis Benedicti Parisiensis theologi. Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti iuxta vulgatam aeditionem | Parisiis : Apud Iacobum Keruer, MDLX [1560]. https://www.instagram.com/p/BdvBT-KDG6J/](https://news.library.mcgill.ca/wp-content/uploads/2019/11/Cat10-200x195.png)
Image 7. Fragment de la page de titre de Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti ivxta vvulgatam aeditionem / Cum quibusdam anotationibus Ioannis Benedicti Parisiensis theologi. Biblia Sacra Veteris et Novi Testamenti iuxta vulgatam aeditionem | Parisiis : Apud Iacobum Keruer, MDLX [1560].
Dans l’ensemble, ces détails offrent un instantané global de l’histoire vécue des livres conservés dans les collections de l’Université McGill. En outre, les métadonnées créées par le catalogueur dans le cadre de son travail quotidien sous-tendent les activités de recherche et d’enseignement axées sur les collections spéciales, ici comme ailleurs.
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.